در پی حمله اخیر رژیم صهیونیستی به تهران در خرداد ۱۴۰۴، خسارات زیادی به خانه‌ها، مغازه‌ها و خودروهای شهروندان وارد شد. این خسارات شامل تخریب ساختمان‌ها، شکستن شیشه‌ها، آتش‌سوزی و از بین رفتن وسایل نقلیه است. پس از این حادثه، فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت در توییتی اعلام کرد: «خسارات وارده به مردم اعم از واحدهای مسکونی و تجاری، خودروهای سواری و … در نتیجه اقدامات رژیم صهیونیستی مطابق قانون پرداخت خواهد شد.» دولت تأکید کرده است که تمامی خسارات ایجادشده را جبران کرده و این حمایت برای بازسازی منازل و تعمیر خودروهای آسیب‌دیده در نظر گرفته شده است. کارشناسان مربوطه خسارات را ارزیابی و گزارش نهایی را برای پرداخت غرامت ارائه خواهند داد. طبق اعلام مقامات، منابع مالی این حمایت از طریق صندوق ملی خسارات جنگی تأمین خواهد شد و شامل همه شهروندان آسیب‌دیده بدون تبعیض است. هدف دولت از این اقدام، بازگرداندن امنیت، آرامش و زندگی عادی به مردم در کوتاه‌ترین زمان ممکن است.
بیمه‌ها در برابر خسارات جنگی؛ چه می‌گویند؟
با وجود حمایت مستقیم دولت در شرایط خاص مانند جنگ، این پرسش مطرح می‌شود که نقش بیمه‌ها در چنین حوادثی چیست؟ آیا بیمه‌نامه‌های موجود خسارات ناشی از جنگ را جبران می‌کنند؟ پاسخ کوتاه این است که اغلب بیمه‌نامه‌های استاندارد، خطرات ناشی از جنگ، شورش و بلوا را تحت پوشش قرار نمی‌دهند. دلیل این امر، ریسک بالا، وسعت خسارات و ماهیت سیاسی جنگ است که در قوانین بیمه‌ای کشورها (از جمله قانون بیمه ایران) به‌عنوان استثنا ذکر شده است.
مطابق ماده ۲۸ قانون بیمه ایران (مصوب ۱۳۱۶)، خسارات ناشی از جنگ، شورش یا بلوا تحت پوشش بیمه قرار نمی‌گیرند، مگر اینکه به‌صراحت در بیمه‌نامه ذکر شده باشد. این اصل در بیشتر آیین‌نامه‌ها و شرایط عمومی بیمه‌ها رعایت می‌شود. دلیل این امر به شرح زیر است:
- ریسک بسیار بالا و غیرقابل محاسبه: جنگ‌ها ناگهانی و خارج از کنترل هستند، و برآورد میزان خسارت یا تعیین حق بیمه دقیق برای آن‌ها تقریباً غیرممکن است.
- وسعت و شدت خسارات: حجم بالای خسارات ناشی از جنگ می‌تواند به‌راحتی از توان مالی شرکت‌های بیمه فراتر رود.
- ماهیت سیاسی و غیرشخصی: چون جنگ ناشی از تصمیمات کلان دولت‌هاست و نه افراد، از دید فنی «بیمه‌پذیر» محسوب نمی‌شود.
طبق ماده ۲۱ آیین‌نامه شماره ۹۸ بیمه مسئولیت کارفرما، این نوع خسارات فقط در صورتی تحت پوشش قرار می‌گیرند که در بیمه‌نامه یا الحاقیه آن تصریح شده باشد.
نقش دولت در جبران خسارت جنگ
سخنگوی دولت اعلام کرده است که حمایت‌های مالی از خسارات ناشی از جنگ، طبق قانون پشتیبانی از خسارات جنگی، از طریق صندوق ملی خسارات جنگی پرداخت می‌شود. این صندوق به‌عنوان نهاد رسمی جبران خسارت‌های ناشی از تجاوز خارجی یا درگیری‌های نظامی، با هدف تأمین امنیت اقتصادی شهروندان و بازسازی دارایی‌های آسیب‌دیده، زیر نظر دولت با اعتبارات دولتی، فعالیت خواهد کرد. هنوز جزئیات بیشتری از نحوه جبران خسارت توسط دولت ذکر نشده است. به محض انتشار اخبار مرتبط با این موضوع، این مقاله به‌روزرسانی می‌شود.
الگوی چنین حمایتی در تاریخ ایران بی‌سابقه نیست. در جریان جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، دولت با اتخاذ تدابیر حمایتی نظیر بیمه‌نامه‌های ویژه برای اماکن مسکونی کارکنان دولت در مناطق جنگ‌زده و پرداخت علی‌الحساب خسارت‌ها، نقش فعالی در جبران زیان‌های وارده ایفا کرد و مکانیزم‌هایی برای جبران کسری پرداخت‌های بیمه‌ای از محل بودجه‌های عمومی در نظر گرفت.
آیا می‌توان بیمه‌نامه را به‌روزرسانی کرد؟
خوشبختانه امکان خرید پوشش‌های تکمیلی برای برخی بیمه‌ها وجود دارد. برای مثال، بیمه آتش‌سوزی در حالت پایه فقط حریق، انفجار و صاعقه را پوشش می‌دهد، اما با پرداخت حق بیمه بیشتر می‌توان پوشش‌هایی مانند خسارات ناشی از جنگ، شورش و بلوا را به بیمه‌نامه اضافه کرد. این موضوع در بیمه بدنه خودرو و حتی برخی بیمه‌های عمر نیز صدق می‌کند. بیمه‌گزار می‌تواند در هنگام عقد قرارداد یا در قالب الحاقیه، این خطرات را به پوشش‌های اصلی اضافه کند.
امکان افزودن پوشش جنگ به بیمه‌نامه
با وجود استثنا بودن خطر جنگ، در برخی موارد امکان خرید این پوشش به‌صورت الحاقیه جداگانه و با پرداخت حق بیمه بیشتر وجود دارد. این نوع پوشش معمولاً در موارد زیر دیده می‌شود:
- بیمه حمل‌ونقل دریایی و کشتی‌های تجاری
- پوشش اموال در مناطق پرخطر
- بیمه‌های خاص با حمایت دولت یا صندوق‌های ریسک بالا
در برخی موارد، شرکت‌های بیمه با ایجاد صندوق‌های ویژه برای پوشش خطر جنگ و تعیین شرایط دقیق، اقدام به ارائه این نوع خدمات کرده‌اند.
در صورت خرید پوشش جنگ، موارد زیر ممکن است تحت حمایت قرار بگیرند:
- آسیب ناشی از عملیات نظامی
- خسارات ناشی از شورش، انقلاب، کودتا، بلوا یا منازعات داخلی
- تسخیر، توقیف، بازداشت یا ممانعت از فعالیت‌ها
- دزدی دریایی و خطرات ناشی از مین‌ها یا تسلیحات عمل‌نکرده
-
خسارت جنگ در بیمه آتش سوزی
اگر در حین جنگ یا آشوب، ساختمانی دچار آتش سوزی شود، نمی‌توان از بیمه آتش‌سوزی خسارت دریافت کرد. اما بیمه مرکزی برای برخی موارد مجوزهای استفاده از این استثنائات را صادر می‌کند. توجه کنید که شما به عنوان بیمه‌گزار می‌توانید با پرداخت حق بیمه اضافی و با توجه به برخی مستندات و مدارک، پوشش جنگ و اعتراضات را در بیمه آتش سوزی تهیه کنید و تحت پوشش این موضوع قرار بگیرید.
هنگام خرید بیمه آتش سوزی برای مغازه، فروشگاه، خانه یا اداره خود، باید به بیمه‌گر اعلام کنید که حق بیمه بیشتری پرداخت خواهید کرد تا پوشش خسارت جنگ و اعتراضات برای شما درج شود. البته برای انتخاب این پوشش بهتر است که به مراکز و شعب اصلی بیمه مراجعه کنید. بیمه آتش سوزی خطرات اضافی هم دارد که به صورت جداگانه خریداری می‌شود و به بیمه آتش سوزی اضافه خواهد شد.
-
پوشش‌های تکمیلی بیمه آتش‌سوزی
بیمه آتش‌سوزی به‌طور پایه فقط خسارات ناشی از حریق، انفجار و صاعقه را پوشش می‌دهد. اما بسیاری از خطراتی که ممکن است به اموال و دارایی‌ها آسیب وارد کنند، جزء پوشش‌های اضافی یا الحاقیه‌های اختیاری هستند و تنها در صورت درخواست بیمه‌گزار و پرداخت حق‌بیمه مازاد، به بیمه‌نامه افزوده می‌شوند. این پوشش‌های تکمیلی برای افزایش امنیت مالی در برابر حوادث طبیعی، فنی یا انسانی ضروری هستند.
- بیمه زلزله و آتشفشان
- پوشش بیمه سیل طغیان آب دریاها و رودخانه‌ها
- پوشش بیمه ترکیدگی لوله آب
- طوفان و گردباد
- پوشش بیمه سقوط هواپیما، هلی کوپتر یا قطعات آن‌ها در مناطق نزدیک فرودگاه
- سقوط هواپیما، هلی کوپتر یا قطعات آن‌ها در مناطق دور از فرودگاه
- هزینه پاکسازی
- برخورد جسم خارجی( بجز شکستن شیشه)
- رانش زمین و ریزش و فروکش
- پوشش بیمه سقوط بهمن
- سقوط قطعات منفصله خودرو
- نوسانات برق (دریافت خسارت از اداره برق)
- خسارت ناشی از برف سنگین
- خسارت مالی ناشی از آتش سوزی و انفجار در قبال همسایه‌ها
- جنگ و اعتراضات
-
خسارت جنگ در بیمه بدنه
خسارت جنگ و اعتراضات در بیمه بدنه هم جزء استثنائات این بیمه‌نامه است. هنگامی که شما بیمه بدنه را تهیه می‌کنید، اگر ماشین شما در جریان جنگ، آشوب یا بلوا دچار خسارت شود، بیمه بدنه این خسارت‌ها را تحت پوشش قرار نمی‌دهد، اما با توجه به قانون بیمه و برخی از تبصره‌ها، خرید و پوشش خسارات ناشی از جنگ و اعتراضات در بیمه بدنه هم وجود دارد.